Các thủ môn vẫn thường bị đánh giá là gặp nhiều bất lợi trong cuộc đấu một-một trên chấm 11 m. Tuy nhiên, điều đó có vẻ không đúng với thủ thành Emiliano Martinez.

Trong trận tứ kết Copa America 2024 gặp Ecuador sáng 5/7 (giờ Hà Nội), Emiliano Martinez tiếp tục thể hiện khả năng bắt penalty ấn tượng khi cản phá thành công hai lượt sút đầu tiên của đối thủ, qua đó giúp “La Albiceleste” giành lại được ưu thế sau khi Lionel Messi thực hiện thất bại lượt sút đầu tiên và chiến thắng ở loạt penalty với tỷ số 4-2.

Theo thống kê, trong số 24 quả phạt đền mà Martinez phải đối diện trong màu áo Argentina, anh đã cản phá được 9 quả và khiến đối thủ đá hỏng 3 quả khác. Điều này đồng nghĩa với việc các cầu thủ chỉ có 50% đánh bại Martinez trên chấm phạt đền.

Đây có thể nói là một tỷ lệ cứu thua cực kỳ ấn tượng. Nên nhớ, tỷ lệ một quả phạt đền thành công là khoảng 70%, theo Wired.

Tại World Cup 2022, 22/29 cú sút luân lưu được thực hiện thành công, đạt tỷ lệ 76%. Tính đến đầu EURO 2024, 88 quả phạt đền đã được thực hiện trong giải đấu này, với tỷ lệ thành công là 70% (62 cú sút thành bàn).

Các loạt sút luân lưu, vốn được đưa vào EURO từ năm 1976 và World Cup năm 1978, cũng có tỷ lệ chuyển hóa gần như tương tự.

Bậc thầy trong trò chơi tâm lý

Điều tạo nên một quả phạt đền tốt trước hết phải nằm ở chính người sút. Tâm lý đóng vai trò then chốt khi bước lên chấm 11 m. Một chuyên gia sút phạt đền sẽ biết mình phải sút vào đâu và không bị sao nhãng cho đến khi bóng rời chân.

Cũng có nhiều ý kiến cho rằng một cầu thủ thực hiện quả phạt đền cần ngẩng đầu lên để theo dõi chuyển động của thủ môn và đánh lừa. Thực tế, những chuyên gia sút phạt đền như Jedinak hay Ronaldo không cần phải làm điều phức tạp ấy.

Thay vào đó, những cầu thủ này sẽ cúi mặt xuống đất và giữ sự tập trung tuyệt đối vào quả bóng. Điều này phần nào giúp người đá phạt đền giữ nguyên hướng đá ban đầu của mình.

Martinez nắm rõ điều này và đó cũng là lý do vì sao mà anh luôn tìm mọi cách để đối thủ phải sao nhãng trên chấm phạt đền.

Trong loạt đá luân lưu với Colombia tại bán kết Copa America 2021, Martinez từng cản được cả 3 quả đá penalty của đối phương.

Một điểm nhấn của Martinez đến từ lời khiêu khích với Yerry Mina trước khi trung vệ này sút luân lưu. Trong 26 giây từ lúc Mina tiến đến chấm đá phạt, ngắm nghía góc sút và thực hiện pha dứt điểm, trung vệ này chịu những đòn tra tấn bằng lời nói của Martinez.

Martinez luôn tìm mọi cách để đối thủ phải sao nhãng trên chấm phạt đền. Ảnh: Alamy.

“Tôi sẽ ăn tươi nuốt sống anh”, Martinez nói. “Anh đang lo lắng, tôi nhìn ra điều đó. Quả bóng ở trước mặt anh. Có lẽ anh nên bịt mắt lại khi sút vì tôi đã nhìn thấu anh. Tôi có cách để cản cú sút này”.

Kết quả, Mina sút hỏng. Chưa dừng lại ở đó, trong pha dứt điểm hỏng khác sau đó của Cardona, cánh phóng viên nghe được anh mỉa mai đối thủ là “tên mập”.

Straits Times nhận định Martinez mang trong mình tâm lý vây hãm, luôn trong trạng thái phòng thủ với mọi điều xung quanh. Điều này bắt nguồn từ sự nghiệp không ít long đong cùng gia đình đầy hoàn cảnh của anh.

Martinez lớn lên trong cảnh nghèo khó ở Mar del Plata, trên bờ biển phía đông Argentina, và từng phải dành nhiều năm cố gắng chứng tỏ giá trị của mình trước khi có cơ hội ở cấp câu lạc bộ cùng quốc tế.

“Tôi thấy bố tôi khóc vào đêm khuya vì ông không thể trả các hóa đơn. Tôi nhớ ngày mà bố mẹ nhường đồ ăn cho tôi cùng anh trai”, anh nói với tờ Telegraph của Anh sau khi cùng Arsenal giành FA Cup vào năm 2020.

Sức mạnh đôi chân

Trên bảng tỷ số, không có nhiều thông tin về một quả phạt đền được thực hiện ngoài thành công hoặc thất bại. Tuy nhiên, không phải là không có gì để phân tích ở một quả phạt từ chấm 11 m.

Emiliano Martinez đổ người chuẩn xác liên tiếp để cản cú sút của Mena và Minda bên phía Ecuador giúp Argentina giành vé vào vòng bán kết Copa America 2024. Ảnh: Imago.

Có rất nhiều yếu tố tạo nên một quả phạt đền thành công và việc cản phá cũng đòi hỏi thủ môn cũng cần kỹ năng nhất định.

Trò chơi tâm lý rõ ràng là lợi thế cho kiểu thủ môn lọc lõi như Martinez, nhưng đây không phải là cách tiếp cận mà mọi thủ môn có thể thử áp dụng.

Thậm chí, sau màn trình diễn xuất sắc của Martinez ở World Cup 2022, Ủy ban Bóng đá Quốc tế (IFAB) đã quyết định đưa ra những quy tắc mới để “kiềm chế cảm xúc cầu thủ khi thi đấu”.

Theo đó, mọi hành vi của các thủ môn khiến đối thủ phân tâm khi đá phạt đền đều sẽ bị cấm. Dễ nhận thấy, quy định mới của IFAB ảnh hưởng trực tiếp đến Emiliano Martinez.

Với một thủ môn, khi đối diện với một quả phạt đền, sự tự tin là chưa đủ, mà họ còn phải xác định chính xác thời điểm và phát huy thế mạnh bản thân.

Khả năng giữ được bình tĩnh và tính toán của Martinez bất chấp mọi sự hỗn loạn trên sân thực sự đáng kinh ngạc.

The Athletic từng nhận định khi đối mặt với Martinez, “bạn phải chuẩn bị để vượt qua bài kiểm tra tâm lý và thể chất từ anh ta”.

Với các thủ môn, khi đổ người, họ thường được dạy là phải bước một bước về phía trước để đón theo một góc nhằm đẩy bóng ra xa và rộng hơn khỏi khung thành.

Nếu lao sang một bên hoặc tệ hơn là đổ người quá chậm, những người gác đền sẽ gặp khó khăn khi đón bóng theo góc cần thiết để giữ cho nó không vào khung thành.

Chính điều này đã khiến các thủ môn gặp bất lợi khi bắt phạt đền trong bối cảnh luật bóng đá hiện tại yêu cầu họ phải đứng im trên vạch vôi cho đến khi quả bóng được đá. Điều này rõ ràng là trái ngược với mọi thứ mà các thủ môn được dạy từ khi còn trong các lò đào tạo.

Tuy nhiên, nhờ chiều cao 1,95 m cùng sải tay ấn tượng, vóc dáng đồ sộ, khả năng canh thời gian chính xác và sức mạnh đôi chân, Martinez có thể dễ dàng tiếp cận mọi góc của khung thành, ngay cả khi bóng được đá chính xác và với tốc độ cao.

Khác với phần lớn các thủ môn khi bắt phạt đền sẽ di chuyển để tạo ra sự dao động cho đối thủ, Martinez luôn chọn đứng ở giữa khung thành, cơ bắp luôn sẵn sàng cho tư thế đổ người bằng cách bật lên xuống và sang hai bên, đồng thời chờ đến khoảnh khắc cuối cùng trước khi sút.

Sải tay dài cùng sức mạnh đôi chân giúp Martinez có thể dễ dàng tiếp cận mọi góc của khung thành, ngay cả khi bóng được đá chính xác và với tốc độ cao. Ảnh: Imago.

Khi đối thủ thực hiện cú đá, sức mạnh tạo ra từ đôi chân của Martinez sẽ truyền qua phần giữa cơ thể và lên cánh tay, tạo cho người gác đền 31 tuổi khoảng cách và lực cần thiết khi đổ người để đẩy bóng đến nơi an toàn.

Với việc sở hữu cả khả năng tâm lý chiến cùng kỹ thuật bắt phạt đền khác biệt, không khó hiểu vì sao thủ thành này lại giỏi đến thế trong những tình huống cản phá phạt đền.